Purpose and Power oogt en voelt (het weegt ruim 1,5 kilo) als een kloek boek. Donald Stoker, historicus en hoogleraar National Security en Resource Strategy aan de Amerikaanse National Defense University in Washington, D.C., schreef eerder studies over militair theoreticus Carl von Clausewitz en falend Amerikaans-beleid inzake limited warfare: Why America Loses Wars. Laatstgenoemde studie uit 2019 had als boodschap dat beleidsmakers in Washington sinds WOII uit het oog zijn verloren waaróm de VS oorlogen voert. Welnu, in Purpose and Power gaat Stoker binnen het kader van grand strategy op zoek naar waar het bij voornoemd falend beleid om draait: power (macht). Power verbindt hij daarbij met duidelijke, samenhangende politieke doelen. Slechts hiermee is zijns inziens weloverwogen inzet van macht denkbaar alsook is hiermee succes in oorlogen mogelijk. De auteur uit daarnaast in zijn – relatief korte – inleiding kritiek op het feit dat in zijn ogen maar weinig studies over grand strategy voornoemd (lees: zijn) uitgangspunt hanteren. Geen toevallige stellingname in een tijdsbestek waarin geo-/machtspolitiek terug is van weggeweest en diverse werken over (grand) strategy verschijnen, zoals The New Makers of Modern Strategy (Princeton University Press, 2023) onder redactie van Hal Brands of On Grand Strategy van John Lewis Gaddis (US Penguin Press, 2018). De facto kondigt Stoker zo aan dat zijn boek niet alleen het somtijds falende VS-beleid inzake grand strategy duidt, maar tevens een steen werpt in de vijver van lopende discussies over dit type strategie. Hiervoor behandelt hij in zijn studie maar liefst een tijdsbestek van tweeënhalve eeuw: de hele periode vanaf het uitroepen van de Amerikaanse onafhankelijkheid in 1776 passeert in Purpose and Power de revue.
Dreiging en oorlogvoering
Terug nu naar Stokers cri de coeur wat betreft de kennelijk minder doordachte doelen bij Amerikaanse grand strategy-besluitvorming om ten strijde te gaan. Opvallend genoeg neemt hij in de door hem behandelde casuïstiek zaken als publiek debat en media in eigen land alsook daarbuiten (denk aan het in het State Department invloedrijke Britse opinieblad The Economist) niet in aanmerking, factoren die in een democratische samenleving toch enigszins meewegen in besluitvorming. Wat de auteur evenzeer minder beschouwt is het gegeven dat bij dreigingen die het bestaansrecht van de Amerikaanse staat (lijken te) raken, zoals de Burgeroorlog van 1861-1865, Pearl Harbor in 1941, of 9/11, er inzake grand strategy makkelijker politiek en maatschappij-breed consensus mogelijk was, alsook wél goed doordachte politiek-militaire doelstelling. Dit in tegenstelling tot de door Stoker uitgebreid geanalyseerde besluitvorming bij meer regionale, overzeese beperkte conflicten of bush wars. Los van het voorgaande gaat het gaandeweg het boek knellen, dat ondanks, of beter gezegd door de hausse aan gedetailleerde historische voorbeelden, de aangekondigde stellingname in het grand strategy-debat bij gebrek aan verdere definiëring hiervan uitblijft.
Stoker beperkt zich namelijk in zijn 20 hoofdstukkende tellende betoog, bij zijn duiding wat grand strategy inhoudt en waarom US national power al dan niet wordt gebruikt om eigen doelen te verwezenlijken, tot slechts eenvoudige vragen die in de besluitvorming zouden meewegen. Te weten: werden in de historische casussen politieke doelen gedefinieerd, overwoog Washington überhaupt waarom het iets besloot en wat het hiermee wilde bereiken en op welke wijze? Uit de diverse gevalstudies, van Korea, Vietnam en Golfoorlog tot de Obama Wars, blijkt dat – surprise! – dit meer dan eens niet gebeurde. Uit de behandelde casuïstiek blijkt ook dat de auteur met oorlogvoering louter strijd met militaire middelen, ofwel kinetisch geweld, tussen staten of volkeren bedoelt. Hybride oorlogvoering, economische oorlogvoering; Stoker lijkt deze met dedain te betrachten. Hierbij zij overigens opgemerkt dat hij, in tegenstelling tot menige academische analyse over hogere strategie, ruim aandacht besteedt aan economie als machtsfactor. Zo toont de auteur klip en klaar hoe een (groeiende) economie uiteindelijk geopolitieke macht wordt en dominantie brengt.
Is Power and Purpose gelet op al het voorgaande dan geen goed boek? Nee en ja. Vanuit theorievorming en duiding valt er inderdaad het nodige op af te dingen en lijkt Stoker zich te vergalopperen aan zijn ambities. Maar de auteur verdient ook complimenten. Zijn uitgebreide beschrijvingen van besluitvorming door Amerikaanse politici, diplomaten en militairen brengt hij gedreven en welhaast meeslepend. Het lijvige boek leest daarom vlot weg en biedt bovendien meermalen goed inzicht in deze besluitvormingsprocessen. In die zin is de studie wel degelijk een aanrader, maar dan voor met name officieren, ambtenaren en historici.
Dr. Anselm van der Peet, NIMH
Purpose and Power
US Grand Strategy from the Revolutionary Era to the Present
Door Donald Stoker
Cambridge (Cambridge University Press) 2024
860 blz. – ISBN 9781009257275
